در این نوشتار به‌صورت مختصر اما ان شاء الله مفید به هشت شبهه که هرساله با آغاز ماه محرم در فضای مجازی پخش می‌شود، پاسخ خواهیم داد.
1️⃣ - گریه 😭 در مرگ عزیزان، سنت یا بدعت؟!
۱ - ام ایمن رحمت الله علیها، از زنان صحابی، می‌گوید: من پیامبر خدا [صلی الله علیه و آله] را دیدم که به‌دنبال جنازه عبدالمطلب علیه السلام (پدربزرگ حضرت) راه می‌رفت، در حالی‌که میگریست.
📜 - «أَنا رأیتُ رسولَ الله یمشى تحت سریره و هو یبکى».
📘 - تذکرة الخواص سبط ابن جوزی سُنّی، ص۷.
۲ - پیامبر خدا صلی الله علیه و آله ده‌ها سال پس از مرگ مادرشان، حضرت آمنه سلام الله علیها، قبر ایشان را در ابواء زیارت کردند. به‌گفته مورخان، آن حضرت در کنار قبر مادرشان گریستند و همراهان خود را نیز به گریه انداختند.
📕 - المستدرک حاکم نیشابوری سنی، ج۱، ص۳۵۷؛
📘 - تاریخ المدینة ابن شبّه سنی، ج۱، ص۱۱۸.
۳ - امیرالمؤمنین علیه السلام فرمودند: چون خبر رحلت پدرم ابوطالب [علیه السلام] را به پیامبر دادم، ایشان گریستند.
📙 - الطبقات الکبرى ابن سعد سنی، ج۱، ص۱۲۳.
۴ - ابراهیم، پسر پیامبر خدا صلی الله علیه و آله در یک سالگى درگذشت. حضرت در ماتم فرزندشان گریستند. ایشان به برخی از صحابه که از علت گریه بر مرده پرسیدند، فرمود: «اشک چشم جارى می‌شود و دل غمگین میگردد؛ ولى سخنی که خدا را به سخط و خشم آورد بر لب نمىآورم».
📜 - «تدمع العینان و یحزن القلب و لانقول ما یسخط الربّ».
📓 - العقد الفرید ابن عبد ربه سنی، ج۳، ص۱۹.
۵ - فاطمه بنت اسد، همسر حضرت ابوطالب و مادر امیرالمؤمنین علیهم السلام، در سال سوم هجرى درگذشت. پیامبر خدا صلی الله علیه و آله که او را همچون مادر خویش می‌دانست، از رحلتش بسیار اندوه‌ناک شد و گریست. مورخان مىگویند: پیامبر بر او نماز خواند و در قبرش خوابید و بر او گریست.
📜 - «صلّى علیها و تمرغ فى قبرها و بکى».
📙 - ذخائر العقبی فی مناقب ذوی القربی محب الدین طبری سُنّی شافعی، ص۵۶.
۶ - حضرت حمزه علیه السللم، عموی پیامبر خدا علیه و آله السلام، در غروه ا‌ُحد به شهادت رسید. پیامبر خدا چون پیکر خونین حمزه را یافت، گریست؛ و چون از مثله‌کردن بدنش آگاهى یافت با صداى بلند گریه سر داد.
📜 - «لمّا رأى النبى حمزة قتیلا بکى فلمّا راى ما مثّل به شهق».
📓- السیرة الحلبیة علی بن برهان الدین حلبی سنی شافعی، ج۲، ص۲۴۷.
۷ - پیامبر خدا صلی الله علیه و آله در حالى‌که بر مرگ صحابی بزرگوار، عثمان بن مظعون - همو که امیرالمؤمنین به احترام او نام پسرشان را عثمان نهادند - مى‌گریست، بر پیکر بى‌جان او بوسه زد.
📜 - «ان النبى قبّل عثمان بن مظعون و هو میت و هو یبکى».
📘 - المستدرک على الصحیحین حاکم نیشابوری سنی، ج۱، ص ۲۶۱؛
📕 - السنن الکبرى بیهقی سنی، ج۳، ص۴۰۷.
۸ - پیامبر خدا پس از غزوه حمراء الاسد، به دیدار خانواده سعد بن ربیع، یکى از شهداى نبرد احد رفت. حضرت در آن جا از حماسه و فداکاری سعد یاد کرد. خانواده سعد با شنیدن سخنان پیامبر خدا مىگریستند. حضرت نیز گریه کردند و آنان را از گریستن نهى نفرمودند.
📜 - «فجلسنا و رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم یحدِّثنا عن سعد بن ربیع، یترحّمُ علیه و یقول لقد رأیتُ الأَسنَّة شرعت اِلیه یومئذٍ حتّى قُتِل فلما سمع ذلک النسوة، بکین فدمعت عینا رسول الله و ما نهاهن عن شىء».
📗 - المغازى محمد بن عمر واقدی سنی، ج۱، ص۳۲۹.
مطابق این حدیث پایانی رسم مرثیه‌خوانی که در میان شیعیان و در مراسم‌های عزاداری ائمه هدی علیهم السلام رواج دارد، در سنت اسلامی برای اولین بار توسط پیامبر خدا علیه و آله السلام انجام شده است. حضرت در منزل سعد از فضائل او یاد کردند و دیگران را به گریه انداختند. این دقیقا همین کاری است که امروزه ذاکرین و مداحان انجام می‌دهند. آنها برای نمونه از فضائل، مناقب و شجاعت‌های امام حسین علیه السلام یاد میکنند و شیعیان را به گریه می‌اندازند.
.
2️⃣ - لباس سیاه در عزاداری، سنت یا بدعت؟!
۱ - در جنگ احد ۷۰ تن از مسلمانان شهید شدند. زنان مسلمان، از جمله حضرت ام‌المؤمنین امّ‌سلمه سلام الله علیها، درسوگ شهیدان، جامه سیاه پوشیدند.
📘 - سیر‌ه ابن هشام سُنّی، ج۳، ص۱۵۹.
۲ - اسماء بنت عمیس پس از جنگ موته در عزای همسرش، حضرت جعفر بن ابی‌طالب علیهما السلام، مشهور به جعفر طیّار، برادر امیرالمؤمنین علیه السلام لباس سیاه پوشید.
📕 - مجمع الزوائد هیثمی سنی، ج۳، ص۱۶.
۳ - وقتى که امیرالمؤمنین علیه السلام به شهادت رسیدند ... امام حسن مجتبى علیه السلام در حالى‌که لباس سیاه به تن داشتند، از منزل خارج شدند و مردم با ایشان بیعت کردند.
📗 - شرح نهج البلاغه ابن ابى‌الحدید سنی، ج۱۶، ص۲۲.
در کتاب دیگری آمده است:
حسن بن علی برای ما سخنرانی کرد در حالی‌که لباس سیاه و عمامه سیاه برتن داشت.
📘 - سیر أعلام النبلاء ذهبی سنی، ج۳، ص۲۶۷ و ص۲۷۲.
۴- زمانى که امام حسین علیه السلام به شهادت رسید، زنان بنى هاشم لباس سیاه به تن کردند.
📜 - «لمّا قُتِلَ الحسین بن علی علیهما السلام، لبس نساء بنی هاشم السواد والمسوح وکنّ لا یشتکین من حرٍّ ولا برد».
📕 - وسائل الشیعه شیخ حر عاملی، ج۳، ص۲۳۸، ح۱۰.
.
3️⃣ - اطعام عزاداران، سنت یا بدعت؟!
۱- اطعام دیگران، اعم از این‌که عزادار باشند یا نباشند، کاری پسندیده و مورد سفارش پیامبر خدا صلی الله علیه و آله است. بخاری سنی، نقل کرده است: مردی از پیامبر پرسید که کدام دستور اسلام برترین دستورهاست؟ حضرت فرمودند: «این‌که دیگران را اطعام کنی و بر همگان چه آنان که می‌شناسی و چه نمی‌شناسی، سلام کنی».
📜 - «أَنَّ رَجُلًا سَأَلَ النَّبِیَّ أَیُّ الْإِسْلَامِ خَیْرٌ؟ قَالَ : «تُطْعِمُ الطَّعَامَ، وَ تَقْرَأُ السَّلَامَ عَلَى مَنْ عَرَفْتَ، وَ مَنْ لَمْ تَعْرِفْ».
📕 - صحیح بخاری سُنّی، ج١، ص۲۱.
در منابع شیعه نیز از پیامبر خدا صلی الله علیه و آله نقل شده است: بهترینِ شما، کسى است که [به دیگران] طعام بدهد و سلام را آشکارا بگوید و آن گاه که مردم در خواباند، به نماز برخیزد.
📜 - «خَیرُکُم مَن أطعَمَ الطَّعامَ، وأفشَى السَّلامَ، وصَلّى وَالنّاسُ نِیامٌ».
📙 - الکافی کلینی، ج٤، ص٥٠.
۲- وقتی خبر شهادت جعفر بن ابی‌طالب علیهما السلام به پیامبر خدا صلی الله علیه و آله رسید، حضرت فرمودند: «برای آل جعفر طعام تهیه کنید؛ چرا که گرفتار امری شده‌اند که آنان را مشغول داشته است».
📜 - «لَمَّا جَاءَ نَعْیُ جَعْفَرٍ حِینَ قُتِلَ، قَالَ النَّبِیُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ [وآله] وَسَلَّمَ:" اصْنَعُوا لِآلِ جَعْفَرٍ طَعَامًا، فَقَدْ أَتَاهُمْ أمْرٌ یَشْغَلُهُم».
📕 - مسند احمد بن حنبل سنی، ج٣، ص٢٨٠؛
📙 - سنن ابن ماجه سنی، ج٣، ص١٢٣؛
📘 - سنن ابی داود سنی، ج٣، ص١٣٦٨؛
📗 - سنن ترمذی سنی، ج٣، ص٢١٠.
در منابع شیعه نیز از حضرت امام صادق علیه السلام نقل شده است:
وقتى جعفر طیّار به شهادت رسید، خانواده او مشغول عزادارى شدند. پیامبر خدا صلى الله علیه و آله دستور دادند تا براى آنها غذا پخته شود و از آنها تا سه روز پذیرایى کنند تا آنان به عزادارى مشغول باشند. این روش، سنّتى شده است که براى اهل مصیبت تا سه روز غذا مى‌برند.
📘 - وسائل الشیعه شیخ حر عاملی، ج۳، ص۲۳۵، باب۶۷، ح۱.
۳- امام باقرعلیه السلام وصیت کردند با ۸۰۰ درهم از اموالشان پس از شهادتشان برای عزادارانشان، غذا تهیه شود ؛ و سنت پیامبر خدا صلی الله علیه و آله در قضیه تهیه طعام برای آل جعفر اجرایی شود.
📜 - «أَوْصَى أَبُو جَعْفَرٍ بِثَمَانِمِائَةِ دِرْهَمٍ لِمَأْتَمِهِ وَ کَانَ یَرَى ذَلِکَ مِنَ السُّنَّةِ لِأَنَّ رَسُولَ اللَّهِ قَالَ اتَّخِذُوا لآِلِ جَعْفَرٍ طَعَاماً فَقَدْ شُغِلُوا».
📘 - الکافی کلینی، ج٣، ص٢١٧.
۴- امام صادق علیه السلام: سزاوار است که همسایگان فرد مصیبت‌زده براى خانه میّت تا سه روز غذا بفرستند.
📜 - «ینبغی لجیران صاحب المصیبة، أن یطعموا الطعام عنه ثلاثة أیّام».
📙 - وسائل الشیعه شیخ حر عاملی، ج۳، ص۲۳۷، باب۶۷، ح۵.
۵ - زمانى‌که امام حسین علیه السلام به شهادت رسید، زنان بنى‌هاشم لباس‌هاى سیاه و جامه‌هاى خشن مویین پوشیدند و از گرما و سرما شکایت نمى‌کردند. امام سجاد علیه السلام نیز براى آنها غذا درست مىکردند.
📜 - «لمّا قُتِلَ الحسین بن علی علیهما السلام، لبس نساء بنی هاشم السواد و المسوح و کنّ لا یشتکین من حرٍّ و لا برد و کان علی بن الحسین علیهما السلام یعمل لهنّ الطعام للمأتم».
📕 - وسائل الشیعه شیخ حر عاملی، ج۳، ص۲۳۸، باب۶۷، ح۱۰.
بنابراین، اگر شیعیان امروزه سفره اطعام عزاداران حسینی پهن میکنند، به پیروی از پیامبرشان و اطاعت امر مولایشان است تا شیعیان اعم از مرد و زن، به‌جا‌ی مشغول‌شدن به امور روزمره، به عزادارى سیدالشهداء علیه السلام مشغول باشند.
.
4️⃣ - خاک‌آلودکردن سر و صورت در عزاداری، سنت یا بدعت؟!
ابن عباس می‌گوید: نیمه روزی خوابیده بودم. پیامبر خدا را در عالم رؤیا دیدم در حالی‌که موی ایشان پریشان و خاک‌آلود بود و در دستشان شیشه‌ای پر از خون. عرض کردم: ای پیامبر خدا این خون چیست؟ حضرت فرمود: این خون حسین و یارانش می‌باشد ... آن روز را به‌خاطر سپردم. مشخص شد که در همان روز حسین کشته شده بود.
📕 - مسند احمد بن حنبل سنی(طبعة مؤسسة الرسالة)، ج۴، ص۵۸ ـ۶۰، ح۲۱۶۵.
پرسش: آیا خواب و رویای ابن عباس حجت شرعی است؟
پاسخ: طبق مبانی عامه هر کس که پیامبر خدا را در خواب ببیند، گویی خود پیامبر را دیده است و خواب او حجت است. ابوهریره که بیشترین روایات عامه از او نقل شده، از پیامبر علیه و آله السلام نقل کرده است: هر کس مرا در خواب ببیند، حقیقتا خود مرا دیده است و شیطان نمی‌تواند به تمثال من درآید.
📙 - صحیح مسلم سنی، کتاب الرؤیا، باب قول النبی صلى الله علیه ( و آله ) وسلم: من رآنی فی المنام فقد رآنی، ج۴، ص۱۷۷۵، ح٢٢٦٦٦.
ابن حجر عسقلانی، دانشمند بزرگ سنی در همین زمینه گفته است: هر کس پیامبر را در شکل خودش به طور کامل ببیند، پس رویایش حق است و احتیاج به تعبیر ندارد و بر آن این کلام پیامبر صدق می‌کند که او حقیقتا من را دیده است.
📘 - فتح الباری، ج۱۶، ص٣٣٤.
لازم به تذکر است که چون ابن عباس پیامبر خدا علیه و آله السلام را در زمان حیاتشان دیده بود و چهره ایشان را می‌شناخت و از طرف دیگر، شیطان نمی‌تواند خودش را به شکل حضرت دربیاورد، پس قطعا ابن عباس خود حضرت را دیده است؛ اما کسانی که حضرت را در زمان حیات ندیده‌اند و چهره ایشان را نمی‌شناسند، ممکن است شیطان در عالم خواب برای آنها با چهره ای زیبا ظاهر و به دروغ مدعی شود که من پیامبر هستم در حالی‌که نیست.
.
5️⃣ - مذهب قاتلین امام حسین علیه السلام، شیعه و یا ...؟!
📝 - شبهه: شیعه‌ها خودشان حضرت حسین رضی الله عنه را دعوت کردند، و خودشان او را کشتند، حالا خودشان هم برای او عزاداری میکنند‼️
هر کدام از ما حداقل چندین بار این ادعا را شنیده‌ائیم؛ اما واقعا این ادعا چه‌قدر درست است؟ به‌راستى عقیده و مذهب آنان که در روز عاشورا و سرزمین کربلا، سیّدالشهداء علیه السلام را به شهادت رساندند، چه بوده است؟
۱- به این داستان که در معتبرترین کتاب‌های تاریخی عامه آمده است، دقت کنید. طبرى، تاریخ‌نگار بزرگ عامه، به سند خود این گونه روایت مى‌کند: روز عاشورا یکى از افراد سپاه ابن زیاد به نام یزید بن معقل - از دشمنان سیّدالشهداء علیه السلام - به بریر بن خضیر - از یاران حضرت سیدالشهداء علیه السلام - مى‌گوید : مىبینى که خدا چه روزگارى را براى تو رقم زده است؟ بریر پاسخ می‌دهد: آن‌چه خدا براى من پیش آورده، سعادت و نیک‌بختى است و آن‌چه براى تو پیش آمده، شقاوت و بدبختى است. یزید بن معقل گفت: دروغ مىگویى. تو پیش از این نیز دروغ‌گو بودى. آیا به یاد داری زمانی را که من و تو در میان بنی لوذان بودیم؟ تو می‌گفتی: عثمان بن عفان [غاصب سوم] از حد خود تجاوز و زیاده‌روی کرد و معاویه فردی گمراه و گمراه‌کننده است و علی بن ابی‌طالب، امام هدایت و حق است.
📜 - «إنّ عثمان بن عفّان کان على نفسه مسرفاً، و إنّ معاویة بن أبی سفیان ضالٌ مضلٌّ و إنّ إمام الهدى و الحقّ علیُّ بن أبی طالب».
بریر (یار امام) گفت: گواهى مىدهم که اعتقاد و نظر من همین است که تو گفتى. یزید بن معقل گفت: من نیز گواهى مىدهم که تو از زمره گمراهان هستى. بریر گفت: آیا حاضرى مباهله کنى و بعد مبارزه کنیم؟ یزید بن معقل گفت: آرى. آن‌گاه هر دو حرکت کردند و قبل از مبارزه دست به دعا برداشتند و دروغ‌گو را لعنت کردند و از خدا خواستند که کسى را که بر حق است بر دیگرى که باطل است، پیروز گرداند. سپس مبارزه آغاز شد و بریر (یار امام) یزید بن معقل (دشمن امام) را کشت.
📘 - تاریخ طبری سُنّی، ج۴، ص۳۲۸؛
📕 - الکامل فی التاریخ ابن اثیر سنی، ج۴، ص۶۶.
نکته مهم این داستان آن‌جاست که در روز عاشورا یاران امام حسین علیه السلام معتقد به حقانیت امیرالؤمنین على علیه السلام و سپاه مقابل امام، معتقد به حقانیت عثمان و معاویة هستند. آیا شما شیعه‌ای را سراغ دارید که معتقد به حقانیت عثمان و معاویة باشد؟!
۲- طبرى، تاریخ‌نگار بزرگ عامه، به سند خود این گونه روایت کرده است:
هنگامى‌که نافع بن هلال، از یاران امام حسین علیه السلام، پا به میدان رزم نهاد، رجز خواند و گفت: من معتقد به دین على علیه السلام هستم. فردى از سپاه ابن زیاد به نام مزاحم بن حریث برای مبارزه با او به میدان رفت و در جواب نافع گفت: من هم معتقد به دین عثمان هستم.
📘 - تاریخ طبری سنی، ج۴، ص۳۳۱؛
📕 - مقتل‌الحسین علیه السلام (ابومخنف)، ص۱۳۵؛
📙 - الإرشاد شیخ مفید، ج۲، ص۱۰۳.
نکته مهم این داستان آن‌جاست که در روز عاشورا، یاران امام حسین علیه السلام معتقد به دین امیرالمؤمنین على علیه السلام، و سپاه مقابل امام علیه السلام، معتقد به دین عثمان بن عفان هستند. آیا شما شیعه‌ای را سراغ دارید که معتقد به دین عثمان بن عفان باشد؟!
۳- امام حسین علیه السلام با صدای بلند خطاب به سپاه دشمن کرده، مىفرمایند: «اى پیروان آل ابوسفیان، اگر دین ندارید و از روز قیامت نمىترسید، پس در دنیا آزادمرد باشید».
📜 - «یا شیعة آل سفیان، إن لم یکن لکم دین و کنتم لا تخافون المعاد، فکونوا أحراراً فی دنیاکم هذه».
📕 - تاریخ طبری سنی، ج۴، ص۳۴۴؛
📙 - الکامل فی التاریخ ابن اثیر سنی، ج۴، ص۷۶؛
📓 - البدایة و النهایه ابن کثیر سنی، ج۸، ص۲۰۳؛
📘 - الفتوح ابن اعثم کوفی، ج۵، ص۱۱۷.
نکته مهم این سخن امام که در کتب عامه آمده، این است که حضرت امام حسین علیه السلام در روز عاشورا، در مقام مورد خطاب‌قراردادن دشمنان و قاتلان خود از عنوان "پیروی آل سفیان" استفاده میکنند. آیا شما شیعه‌ای را سراغ دارید که پیرو ابوسفیان لعنت الله علیه باشد؟! به‌راستی اگر قرار باشد یکی از دو مذهب تشیع و تسنن را به پیروان ابوسفیان توصیف کنیم، کدامیک سزاور این عنوان هستند؟!
۴- آن‌گاه که امام تمام یاران خود را از دست داد و برای جنگ آهنگ و قصد دشمن نمود، برای آخرین بار برای اتمام حجت خطاب به آنان فرمود: وای بر شما، چرا با من مى‌جنگید؟! آیا سنّتى را تغییر داده‌ام؟! یا شریعتى را دگرگون ساخته‌ام؟! یا جرمى مرتکب شده‌ام؟! و یا حقّى را ترک کرده ام؟! سپاه مقابل امام در پاسخ به این پرسش‌های امام گفتند: ما به‌خاطر کینه‌اى که از پدرت به دل داریم با تو مى‌جنگیم و تو را مى‌کشیم.
📜 - «یا وَیْلَکُمْ اَتَقْتُلُونِی عَلى سُنَّه بَدَّلْتُها؟!، اَمْ عَلى شَریعَه غَیَّرْتُها؟!، اَمْ عَلى جُرْم فَعَلْتُهُ؟!، اَمْ عَلى حَقٍّ تَرَکْتُهُ؟! ... اِنّا نَقْتُلُکَ بُغْضاً لاَِبِیکَ».
📘 - ینابیع المودّة قندوزی حنفی سنی، ج۳، ص۷۹.
نکته مهم این داستان که در کتب عامه آمده، این است که سپاه مقابل امام اعتراف می‌کند که نسبت به امیرالمؤمنین علیه السلام بغض و کینه دارد و علت اصلی این‌که قصد دارد امام را به شهادت برساند، همین بغض و کینه نسبت به شخص امیرالمؤمنین علیه السلام است. آیا شما شیعه‌ای را سراغ دارید که نسبت به امیرالمؤمنین علیه السلام بغض و کینه داشته باشد؟!
.
6️⃣ - علم غیب امام و پذیرش دعوت کوفیان
📝 - شبهه: شیعیان معتقدند امامانشان دارای علم غیب هستند؛ اما امام آنها بی‌خبر از این‌که مردم کوفه او را یاری نخواهند کرد به سمت کوفه حرکت می‌کند و کشته می‌شود!
با مطالعه آثاری که زندگی امام حسین علیه السلام در آنها آمده است، چه شیعه و چه سنی، مشخص می‌شود نه تنها خود امام بلکه حتی برخی از افراد معمولی هم از پیش می‌دانستند امام علیه السلام در کربلا به شهادت خواهند رسید. برای نمونه، به چند مورد اشاره می‌شود:
۱- امام حسین علیه السلام در بعضی از مکانها به قلبشان اشاره کرده و فرمودند: «به خدا سوگند، اینان مرا دعوت نخواهند کرد مگر برای این هدف که قلبم را از بدنم خارج کنند.
📜 - «واللَّه لا یدعونی حتّى یستخرجوا هذه العلقة من جوفی».
📕 - تاریخ مدینة دمشق ابن عساکر سُنّی، ج۱۴، ص۲۱۶؛
📗 - تاریخ طبری سنی، ج۴، ص۲۹۶؛
📘 - البدایة والنهایه ابن کثیر سنی، ج۸، ص۱۸۳؛
📙 - الکامل فى التاریخ ابن اثیر سنی، ج۴، ص۳۹؛
📕 - الإرشاد شیخ مفید، ج۲، ص۷۶.
۲- عبدالله بن عبّاس، پسر عموی پیامبر خدا صلی الله علیه و آله مى‌گوید: در نزد اهل بیت معروف بود و ما هیچ شکّى نداشتیم که حسین بن على در طفّ (کربلا) به شهادت مىرسد.
📗 - مستدرک على الصحیحین حاکم نیشابوری سنی، ج۳، ص۱۷۹.
۳- در نقل دیگرى آمده است که ابن عبّاس می‌گوید: «تعداد و اسامى یاران و کسانى‌که با سیّدالشهداء علیه السلام به شهادت رسیدند، پیش از شهادتشان برای ما مشخص بود».
📜 - «إنّ اصحاب الحسین لم ینقصوا رجلًا ولم یزیدوا رجلًا نعرفهم بأسمائهم من قبل شهودهم».
و محمّد بن حنفیه، برادار امام نیز در این باره می‌گوید:
«همانا یاران امام حسین علیه السلام، نام خودشان و نام پدرانشان در نزد ما به تحقیق نوشته شده بود».
📜 - «و انّ اصحابه عندنا لمکتوبون بأسمائهم وأسماء آبائهم».
📗 - مناقب آل أبیطالب ابن شهر آشوب، ج۳، ص۲۱۱؛
📕 - بحار الأنوار علامه مجلسی، ج۴۴، ص۱۸۵.
۴- در هنگام خروج امام از مکّه، زنى به نام عمرة بنت عبدالرحمان در ضمن نامه‌ای به حضرت چنین نوشت: «همانا گواهى مىدهم که عایشه به من گفت: از پیامبر خدا صلى الله علیه و آله شنیدم که میفرمود: «حسین را در سرزمینى به نام بابل (عراق) به شهادت میرسانند». وقتى امام آن نامه را خواندند، فرمودند: «فلابدّ لی إذاً من مصرعی؛ بنابراین، حتماً باید به محلّ شهادتم بروم».
📗 - تاریخ مدینة دمشق ابن عساکر سنی، ج۱۴، ص۲۰۹؛
📕 - سیر أعلام النبلاء ذهبی سنی، ج۳، ص۲۹۷؛
📘 - البدایة والنهایه ابن کثیر سنی، ج۸، ص۱۷۶؛
📙 - تهذیب الکمال مزّی سنی، ج۶، ص۴۱۸.
۵- امیرالمؤمنین علیه السلام نیز به پیش‌گویى شهادت امام پرداخته و فرمودند:
«به راستى که حسین را می‌کشند و چه کشتنی! و همانا من خاک زمینى را که او در آن جا کشته می‌شود، مىشناسم؛ آن جا منطقهاى است که به دو نهر آب نزدیک است».
📜 - «لیقتلنّ الحسین قتلًا و إنی لأعرف التربة التی یقتل فیها قریباً من النهرین».
📘 - المعجم الکبیر طبرانی سنی، ج۳، ص۱۱۰؛
📙 - المصنف عبدالرزاق سنی، ج۷، ص۲۷۶.
.
7️⃣ - چرایی کوتاهی شیعیان در یاری امام
📝 - چرا شیعیان دعوت‌کننده امام حسین علیه السلام، امامشان را یاری نکردند؟
در این‌که عده‌ای از دعوت‌کنندگان کوفی امام حسین علیه السلام، شیعه و قائل به خلافت بلافصل امیرالمؤمنین علیه السلام بودند، شکی نیست. همان‌طورکه شکی نیست که از میان این افراد، تنها تعداد کمی، امام را در کربلا یاری کردند. پرسشی که در این نوشتار در مقام یافتن پاسخ آن هستیم این است که سائر شیعیانی که امام را دعوت کردند اما ایشان را یاری نکردند، در روز عاشورا کجا بودند و چه می کردند؟
یزید لعنت الله علیه می‌دانست که ممکن نیست شیعیان را همانند سائر مردم با تهدید و تطمیع همراه خود کند؛ و آنها را برای جنگ با امامشان راهی کربلا سازد. از این‌رو، برای شیعیان نقشه دیگری کشید:
الف - کشتن شیعیان و موالیان حقیقى اهل بیت علیهم السلام. نام شماری از کشته‌شدگان بر این پایه است:
۱- میثم تمّار رحمت الله علیه؛
۲- عبیداللَّه بن عمرو بن عزیز کندى که در همه جنگهاى امیرالمؤمنین ومنین علیه السلام ملازم رکاب آن حضرت بود؛
۳- عبیدالله بن حارث بن نوفل هَمْدانى که از صحابه پیامبر خدا صلى الله علیه وآله بود و در جنگ صفّین در کنار امیرالمؤمنین علیه السلام حضور داشت؛
۴- عبدالأعلى بن یزید کلبى علیمى که به همراه حبیب بن مظاهر از اهل کوفه براى سیدالشهداء علیه السلام بیعت مىگرفت؛
۵- عبّاس بن جعده جدلى که با مسلم بن عقیل بیعت کرد و جزء ارادتمندان واقعى اهل بیت علیهم السلام بود.
و ... .
ب - زندانى‌کردن شیعیان: در میان زندانیان افرادی چون حارث اعور همدانی، سلیمان بن صُرد خزاعی و ... بودند. طبرى، مورخ سنی، در همین زمینه مینویسد: ابن زیاد در نامهاى به یزید نوشت: «و ما ترکت لکم ذا ظنّة أخافه علیکم إلّا و هو فی سجنکم؛ هرکسى را که احتمال مىدادم بر ضدّ شما حرکتى بکند و قیامى صورت دهد، باقى نگذاشتم مگر این‌که در زندان شما به سر مىبرد».
📘 - تاریخ طبری ستی، ج۴، ص۳۸۷؛
📙 - الکامل فى التاریخ ابن اثیر سنی، ج۴، ص۱۳۱.
ج - تعقیب فراریان: پس از این‌که ابن زیاد عدّهاى از شیعیان را به شهادت رسانید، و عده‌ای دیگر را زندانی کرد، شیعیانی همانند مسلم بن عوسجه، حبیب بن مظاهر و ... از کوفه فرار کردند و با وجود این‌که تحت تعقیب قرار گرفتند ولى دستگیر نشدند.
در میان فراریان عده‌ای توانستند حصر کوفه را بشکنند و خودشان را به امام در کربلا برسانند؛ مانند حبیب بن مظاهر و مسلم بن عوسجه. عده‌ای نیز نتوانستند و در نخلستان‌های اطراف کوفه سرگردان شدند. تعدادی از شیعیان هم بودند که نه کشته شدند، نه به زندان افتادند، و نه از کوفه فرار کردند؛ بلکه همراه با سپاه یزید از کوفه راهی کربلا شدند و در مقابل سپاه امام قرار گرفتند! اما همین که هوا تاریک شد، شبانه خودشان را به امامشان رساندند. از این افراد می‌توان به این نام‌ها اشاره کرد:
۱- قاسم بن حبیب بن ابى بشیر أزدى؛
۲- عمرو بن ضبیعة بن قیس الضبعی؛
۳- حلاس بن عمرو ازدى راسبى که در زمان امیرمؤمنان على علیه السلام مسئول اداره امنیت شهر کوفه بود؛
۴- پدر و فرزندى به نام مسعود بن حجّاج تمیمى و عبدالرحمان؛
و ... .
با این اوصاف، روشن مىشود که شیعیان در روز عاشورا کجا بودند و چه می‌کردند. آیا با این وجود، مىتوان ادّعا کرد و گفت: شیعیان، خودشان در شهادت سیّدالشهداء علیه السلام شریک بودند؟! یا آنکه خود شیعیان آن حضرت را دعوت کردند و بعد آن بزرگوار را به شهادت رساندند؟!
.
8️⃣ - قاتلان امام
📝 - چگونه بیش‌تر دعوت‌کنندگان سیدالشهداء، قاتلان آن حضرت شدند؟!
بیش‌تر مردم کوفه هرچند شیعه نبودند و به امامت و خلافت سیدالشهداء علیه السلام باوری نداشتند؛ اما ایشان را به عنوان یک فرد صالح برای حکومت قبول داشتند. از این‌رو، بیش‌تر آنها با کمال میل و بدون هیچ اجباری به امام نامه نوشتند و حضرت را دعوت کردند. بعدها نیز که مسلم بن عقیل، به عنوان نماینده امام، به کوفه رفت با او بیعت کردند و متعهد به یاری امام شدند. اما سرانجام به یاری امام نرفتند و عهد خود را با امام شکستند. ما در این نوشتار در مقام پاسخ به این پرسش هستیم که چرا این اتفاق افتاد؟
نقشه‌ای که یزید لعنت الله علیها کشید و اجرای آن به این اتفاق ناخوشایند منجر شد، شامل این موارد می‌شد:
۱ - فرستادن ابن زیاد به کوفه و تهدید مردم به این‌که اگر کسى نیاید و وفادارىاش را ثابت نکند، ریختن خون او و مصادره اموالش 🏠 🚘 💶 💰براى ما حلال است. چنین فردی در قبیله خود به قتل خواهد رسید و در مقابل منزلش به دار کشیده خواهد شد؛
۲- شایعه‌پراکنی 📺 📻 📢 📰 و ترساندن مردم از لشکر قدرتمندی که از شام در حال آمدن به کوفه است؛ در حالی‌که چنین لشکری وجود نداشت و به جزء سپاه کوچکی، کسی از شام نیامد؛
۳- شناسایى 🔍 بزرگان قبائل کوفه، احضار، تهدید و تطمیع آنان و صدور فرمان مواظبت از تک‌تک افراد قبیله توسط آنها. اگر کسی از قبیله‌ای به امام می‌پیوست، رئیس آن قبیله مسئول بود و مجازات می‌شد؛
۴- فرستادن جاسوس‌ها 👀 به میان مردم و گردآوری اخبار مردم؛
۵- محاصره 🚧 شهر کوفه و نظارت شدید بر همه مسیرهایى که به این شهر منتهى مىشد؛ این نظارت به گونه‌اى شدید بود که کوفیان نه مىتوانستند از شهر کوفه خارج شوند و نه داخل؛
۶- دستگیری هر کسی که به او بدگمان می‌شدند.
با این اقدامات، شهر کوفه به طور کامل تحت تسلّط و قدرت ابن زیاد قرار گرفت. در چنین زمانى و پس از اجراى این برنامه، ابن زیاد بر فراز منبر قرار گرفت و خطاب به مردم گفت: از بزرگ و کوچک، همگى بایستى در لشکر با من همراه شوید. هر کس که تخلّف کند، ما نسبت به جان و مال او مسئولیّتى نداریم.
وی پس از این‌که مردم را به جنگ با امام علیه السلام روانه کرد، مأمورانى را به کوچهها و محلّهها فرستاد تا اگر کسى را یافتند که از حکم او سرپیچى کرده، دستگیر کرده، نزد او بیاورند.
این‌چنین بود که بیش‌تر دعوت‌کنندگان امام به قاتلین ایشان تبدیل شدند. ما در مقام توجیه کوتاهی مردم کوفه در یاری امام نیستیم؛ ولی نباید گمان کرد که یاری امام علیه السلام کار ساده و بدون هزینه‌ای بوده است!
در حقیقت، یزید لعنه الله برای مقابله با دعوت کنندگان امام حسین علیه السلام به کوفه، دو برنامه را به اجرا در آورد. با تهدید و تطمیع اکثر دعوت کنندگان غیر شیعی را نه تنها از یاری امام حسین علیه السلام منصرف کرد، بلکه آنها را برای جنگ با امام روانه کربلا کرد! این برنامه درباره شیعیان جواب نمی داد؛ لذا با قتل و زندانی‌کردن شیعیان، آنها را از یاری امام بازداشت. عده ای از شیعیان موفق به فرار شدند که از این تعداد، عده ای توانستند حصر کوفه را بشکنند و خودشان را به امام در کربلا برسانند؛ مانند حبیب بن مظاهر و مسلم بن عوسجه. عده ای هم نتوانستند و در نخلستان‌های اطراف کوفه سرگردان شدند؛ اما تعدادی از شیعیان هم بودند که نه کشته شدند، نه به زندان افتادند و نه از کوفه فرار کردند؛ بلکه همراه با سپاه یزید از کوفه، راهی کربلا شدند و در مقابل سپاه امام قرار گرفتند! اما همین که هوا تاریک شد، شبانه خودشان را به امامشان رساندند. از این گروه می‌توان به این افراد اشاره کرد:
۱- قاسم بن حبیب بن ابى بشیر أزدى؛
۲- عمرو بن ضبیعة بن قیس الضبعی؛
۳- حلاس بن عمرو ازدى راسبى که در زمان امیرمؤمنان على علیه السلام مسئول اداره امنیت شهر کوفه بود؛
۴- پدر و فرزندى به نام مسعود بن حجّاج تمیمى و عبدالرحمان؛
و ... .
📖 - گفتنی است که اکثر مطالب این نوشتار برگرفته شده از کتاب "ناگفته‌هایی از حقایق عاشورا" آیت الله سیدعلی حسینی میلانی حفظه الله می‌باشد.
