کتاب مغنی الادیب ابن هشام انصاری مشتمل بر ۸ باب است. باب هفتم این کتاب درباره «کیفیت اعراب» و یا به عبارت ساده‌تر آموزش تجزیه و ترکیب است. این باب اگرچه امروزه در حوزه‌های علمیه خوانده نمی‌شود اما دارای مطالب مهمی است که دانستن آن‌ها برای هر طلبه‌ای مفید می‌باشد. از این‌رو، این باب در ۱۵ جلسه تدریس شد. گفتنی است که در آغاز هر جلسه این دوره آموزشی، حدیثی از احادیث حضرات معصومین علیهم السلام به صورت مختصر ترکیب شده است. فهرست اهم مطالب این باب و همچنین نشانی صوت این دروس بر این پایه است:
۱. چگونگی تعبیر از کلمات یک حرفی، دو حرفی و بیشتر در عربی
۲. تجزیه و ترکیب مفردات
۱.۲. اموری که بیان آن‌ها در تجزیه و ترکیب اسامی لازم است
۱.۱.۲. تعبیر از کلمات با عناوین دال بر وجه اعرابی
۲.۱.۲. تعیین نوع مفعول از مفاعیل خمسه: مفعول به، مفعول فیه، مفعول له، مفعول معه و مفعول مطلق.
۳.۱.۲. تعیین نوع مفعول فیه (ظرف زمان و یا مکان) و متعلق آن
۴.۱.۲. تعیین شماره مفعول به (مفعول اول، دوم و سوم)
۲.۲. اموری که بیان آن‌ها در تجزیه و ترکیب افعال لازم است
۱.۲.۲. تعیین نوع فعل (ماضی، مضارع و امر)
۲.۲.۲. تعیین اعراب و بنای فعل و نوع هرکدام
۳.۲.۲. تعیین نوع فعل از جهت تام و ناقص بودن و مشخص کردن اسم و خبر افعال ناقصه
۳.۲. بیان تغییرات انجام گرفته در کلمه و توضیح آن‌ها (مثلا اعلال، تخفیف، ادغام و ...)
۴.۲. بیان جایگاه اصلی کلمات در جمله و چرایی جابه‌جایی آن‌ها
۵.۲. اموری که بیان آن‌ها در تجزیه حروف لازم است
۱.۵.۲. تعیین نوع حروف از جهت عامل و غیر عامل بودن و بیان عمل حروف عامل
۲.۵.۲. تعیین معنای حروف
۳. تجزیه و ترکیب جملات
۱.۳. تعیین نوع جمله
۲.۳. تعیین محلی از اعراب داشتن یا نداشتن جمله
۴. اشتباه‌های رایج افراد مبتدی در هنگام تجزیه و ترکیب
۱.۴. اشتباه گرفتن حروف اصلی با حروف زائده
۲.۴. اشتباه در ترکیب ضمایر متصل منصوبی و مجروری
۳.۴. اشتباه در ترکیب کلمات به جهت عادت کردن زبان به برخی از عبارات نحوی
۴.۴. اهمال در تعیین نقش برخی از کلمات
۵. ترکیب‌های متفاوت کلمات مشابه
۱.۵. تفاوت ترکیب شی واحد در حالت‌های متفاوت
۲.۵. تفاوت ترکیب شی واحد به اعتبار محل‌های متعدد
.
برای دسترسی به صوت این دروس به نشانی پایین مراجعه کنید:
https://t.me/dmaktabalvelayah/804
گفتنی است پیشتر نیز باب‌های دیگر این کتاب که امروزه در حوزه‌ها خوانده نمی‌شوند، تدریس شده است. برای دسترسی به صوت تدریس این ابواب به نشانی‌های پایین مراجعه نمایید:
🔖 - تدریس باب ششم مغنی اللبیب
https://t.me/dmaktabalvelayah/654
🔖 - تدریس باب سوم مغنی الادیب
https://t.me/dmaktabalvelayah/441
🔖 - تدریس باب دوم مغنی الادیب
https://t.me/dmaktabalvelayah/348
